ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің сараптамалық брифингінде онкологиялық көмек жүйесіндегі "жасыл дәліз" туралы баяндалды

Сараптамалық брифинг барысында ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс бас онкологы, медицина ғылымдарының докторы Диляра Қайдарова онкологиялық аурулармен ауыратын науқастарды бағдарлау және кезеңділігін жетілдіру үшін "жасыл дәлізді" енгізу туралы баяндады.

2021 жылдың қараша айында Қазақстан Республикасының халқына онкологиялық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты жаңартылып, оның шеңберінде 2022 жылдан бастап "Жасыл дәліз" енгізілді, бұл пациенттердің қатерлі ісіктерге күдігі кезінде пациенттерді тексеру мерзімдерін қысқартуға мүмкіндік береді.

Оның айтуынша, бірінші деңгейде онкологиялық көмекті МСАК ұйымдары көрсетеді, онда 2002 қарау және 465 онкологиялық кабинет жұмыс істейді.

Екінші деңгейде онкологиялық науқастарға 15 онкологиялық диспансер/орталықтар және облыстық көп бейінді ауруханалардың 5 онкологиялық бөлімшелері медициналық көмек көрсетеді.

Үшінші деңгейде онкологиялық көмек радиациялық онкологияның жоғары технологиялық орталықтарымен және республикалық онкологиялық ұйымдармен ұсынылған.

"Қатерлі ісік диагнозын қою кезінде пациенттердің диагностикалық қызметтерге қол жетімділігін арттыруға, пациенттің бағыты бойынша мерзімдерді сақтауға көп көңіл бөлінеді. Мәселен, мамандардан кеңес алу және амбулаториялық жағдайда қатерлі ісікке күдікті пациенттерді тексеру "жасыл дәліз" бойынша – жалпы кезектілік пен шектеулерден тыс, он сегіз жұмыс күні ішінде жүргізіледі", - деп атап өтті ҚР ДСМ штаттан тыс онкологы.

Ол онкологияға күдік болған жағдайда - МРТ және КТ тегін жүргізілетінін атап өтті. Осы және басқа да тексерулерге жолдаманы пациент тіркелген емханадан алу қажет.

"Диагноз қою мақсатында қатерлі ісіктерге күдікті пациенттерді тереңдетілген тексеру онкологиялық орталыққа жүгінген сәттен бастап он бес жұмыс күні ішінде, емдеу тактикасын нақтылау және терапияны дербестендіру мақсатында – отыз жұмыс күні ішінде жүргізіледі", - деді Д.Қайдарова.

Айта кетер жайт, онкологиялық науқастарды дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, диагностикалау және емдеу тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде мемлекет тарапынан төленеді.

Д.Қайдарова брифингке қатысушылардың назарын 2021 жылдың қорытындысы бойынша қатерлі ісіктермен сырқаттанушылықтың 9,8%-ға өскенін, бұл COVID-19 жағдайы аясында өңірлерде медициналық көмек көрсетудің жандануымен байланысты екенін атап өтті. 2021 жылы обырдың 1932 жағдайы, оның ішінде I сатыда – 49% анықталды.

Онкологиялық аурулардың құрылымында бірінші орында - сүт безі обыры, екінші орында - өкпе обыры, үшінші орында - колоректальды қатерлі ісік, төртінші орында - асқазан обыры, бесінші орында - жатыр мойны обыры. Ауырғандардың жас құрылымында 59,8% - еңбекке қабілетті жастағы адамдар.

Өз кезегінде, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті директорының орынбасары Гүлнар Жанғарашева брифинг барысында қатерлі ісікті дер кезінде диагностикалау және емдеу Қазақстанның денсаулық сақтау саласындағы әлеуметтік саясаттың басым міндеттері екенін атап өтті. 

Ол қатысушыларға 2018 жылдан бастап елімізде Қазақстан Республикасында онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі 2018-2022 жылдарға арналған кешенді жоспар іске асырылып жатқанын еске салды, ол профилактиканы, ерте диагностиканы, кадрлық әлеуетті, ғылымды дамытуды және онкологиялық көмек көрсетудің интеграцияланған моделін енгізуді көздейді.

ҚР-да ерте анықтау мақсатында скринингтің 3 түрі жүргізіледі: жатыр мойны обыры (әйелдер арасында 30-70 жас), сүт безі обыры (әйелдер арасында 40-70 жас) және тоқ ішек обыры (ерлер мен әйелдер арасында 50-70 жас).

Жыл сайын 2,5 млн астам азамат скринингтік зерттеуден өтіп, 2021 жылы онкологиялық аурулардың 1930 жағдайы анықталды.

2019 жылдан бастап КТ және МРТ онкологиялық ауруларға күдікті пациенттерге зерттеулер тегін жүргізіледі. 2021 жылы 62 660 зерттеу жүргізілді.

Радионуклидтік диагностиканың бір түрі – позитронды-эмиссиялық томография (ПЭТ зерттеу) белсенді дамуда.  2021 жылы ПЭТ зерттеулермен 10,5 мың пациент қамтылды.

Алдағы жылдары МЖӘ жобалары аясында Шымкент, Нұр-Сұлтан, Қарағанды және Ақтөбе қалаларында тағы 4 ПЭТ-орталығын ашу жоспарлануда.

"Бүгінде елімізде заманауи молекулярлық-генетикалық, иммуногистохимиялық зерттеулер, таргеттік терапия, минималды инвазивті, лапороскопиялық, ағзаны сақтайтын операциялар қолданылады. 2021 жылғы деректер бойынша барлығы 143 014 пациент емделген. 2021 жылы 28 928 науқас хирургиялық ем алды", - деді Г.Жанғарашева.

Радиациялық терапия да дамуда. Қазіргі уақытта Қазақстанда томотерапияның 2 бірегей орталығы жұмыс істейді, онда ересектер мен балаларға жоғары технологиялық сәулелік терапия көрсетіледі. Сондай-ақ, 7 өңірде жоғары технологиялық желілік үдеткіштер орнатылған, тағы 3-еуі Қарағанды, Жамбыл облыстары мен Шымкентте биыл іске қосылады.

2021 жылы Семей қаласының ядролық медицина және онкология орталығы іске қосылды, онда Қазақстанда алғаш рет қалқанша без обырын және тиреотоксикозды емдеу үшін радийодтерапия енгізілді.

"2022 жылы онкологиялық аурулармен күрес бойынша қолданыстағы Кешенді жоспарды іске асыру мерзімдерінің аяқталуын ескере отырып, келесі бес жылға арналған жаңа кешенді жоспар әзірлеу жоспарлануда. Жаңа кешенді жоспарға диагностиканың алдын алу, мамандандырылған емдеу, паллиативтік көмек және оңалту сияқты барлық бағыттар бойынша онкологиялық науқастарға көрсетілетін көмектің сапасын арттыруға бағытталған шаралар енгізілетін болады", - деп хабарлады Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті.

Сонымен, колоректальды қатерлі ісік скринингінде инвазивті емес зерттеу әдісі ретінде өкпе қатерлі ісігі мен виртуалды колоноскопия скринингі бойынша пункттер енгізу жоспарлануда.  Онкологиялық ауруларды диагностикалау мен емдеуде қолданылатын радиофармпрепараттар желісі кеңейтілетін болады.

  Өз сөзінің соңында Г.Жанғарашева 2023 жылы пациенттер шетелге шықпай-ақ ерте диагностикадан жоғары технологиялық емдеу мен оңалтуға дейінгі медициналық көмектің барлық кешенін ала алатын халықаралық деңгейдегі орталыққа айналатын ұлттық ғылыми онкологиялық орталықтың жаңа корпусының құрылысын аяқтау жоспарланғанын еске салды.

Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық басқармасының төрайымы Гүлнар Құлқаева Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық құрылысының бірінші кезеңін осы жылдың желтоқсан айында аяқтау жоспарланғанын хабарлады.

"Бұл радиациялық және ядролық медицина орталықтары бар стационарлық корпус болады. 2-кезеңде, 2024 жылғы шілдеде, құрылыстың аяқталуын, жабдықтың монтаждалуын және протон орталығының пайдалануға берілуін күтеміз. 3-кезеңде жоспарда онкологиялық орталықтың қолданыстағы ғимаратын қайта жаңарту бар, ол 2023 жылы басталады, болжамды аяқталу мерзімі - 2024 жылдың желтоқсаны. Стационардың қуаты 210 орынға есептелген", - деді Гүлнар Құлқаева.

Орталықта радионуклидті, протонды, сәулелі, лазерлік терапия, сондай-ақ жасушалық иммунотерапия сияқты диагностика және емдеу әдістері ұсынылады.

Онкологиялық орталықты радиофармпрепараттар өндірісі үшін циклотронмен толықтыру жоспарлануда, бұл клиникалық қызметтен басқа онкологиялық ауруларды диагностикалау мен емдеу әдістемелерін әзірлеу және жетілдіру бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуге қатысуға мүмкіндік береді.

Сондай – ақ, сәулелік терапияны жүргізу үшін 2 желілік үдеткіш орнатылады, Қазақстанда алғаш рет қашықтықтан сәулелік терапияның бір түрі - протонды терапия енгізіледі.

"Енгізілетін және пайдаланылатын барлық жаңа технологиялар ҰҒОО дәрігерлеріне пациенттердің өмір сүру сапасын жақсартуға және қатерлі ісіктер кезінде өмір сүру деңгейін арттыруға, ал перспективада медициналық туризмді орталықтың басым бағыттарының біріне айналдыруға мүмкіндік береді",- деп атап өтті ҰҒОО басшысы.

Сонымен қатар, қатерлі ісіктермен сырқаттанушылық туралы Елордада онкологиялық көмекті ұйымдастырудың тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы Нұр-Сұлтан қаласының штаттан тыс бас онкологы Мұхтар Төлеутаев хабарлады.

2021 жылдың қорытындысы бойынша Нұр – Сұлтан қаласында қатерлі ісіктермен сырқаттанушылық 100 мың тұрғынға шаққанда 180,1-ді құрады - 2178 жағдай, 2021 жылы сырқаттанушылықтың 9,8% - ға өсуі байқалады.

Онкологиялық аурулар құрылымында бірінші орында - сүт безі обыры, екінші орында – колоректальды қатерлі ісік, үшінші орында - өкпе обыры, төртінші орында – асқазан обыры, бесінші орында - жатыр мойны обыры. Ауырғандардың жас құрылымында 60,1% - еңбекке қабілетті жастағы адамдар.

Онкологиялық ауруларды жедел диагностикалау мақсатында "Онкотест" қосымшасы енгізілді, елорда әкімдігінің көпсалалы медициналық орталығы базасында 2021 жылдың қыркүйегінде ахуалдық орталық ұйымдастырылды.

Онкологиялық аурумен алғаш сырқаттанған пациенттің барлық бағыты, онкологиялық сақтық маркерлеріне сәйкес тексеру мерзімдері онкологиялық көмекті үйлестіретін КМО ахуалдық орталығында мониторинг жүргізіледі.

Бұл ретте амбулаториялық жағдайларда қатерлі ісіктердің болуына күдікті пациенттерді тексерудің барлық кезеңі онкологиялық сақтықтың маркерлерімен қоса, медициналық ақпараттық жүйеде көрсетіледі.