Эндоскопиялық скрининг - ішек қатерлі ісігін сәтті емдеуге қадам

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамы бойынша, қатерлі ісіктермен сырқаттану таяудағы 20 жылда 70% - ға өседі және 2032 жылға қарай жылына 21,4 миллион жаңа жағдайға жетуі мүмкін. Халықтың өмір сүру ұзақтығының ұлғаюын және ерте диагностикалау бағдарламаларын енгізе отырып, қатерлі ісіктерді анықтауды ескере отырып, онкологиялық аурулардың өсуінің ұқсас үрдісі Қазақстан Республикасына да тән болды. Сонымен қатар, дәл осы ерте анықтаудың арқасында елімізде колоректалдық обырдан болатын өлім-жітім төмендеуде. Бұл туралы бүгін Орталық коммуникациялар қызметінің алаңында өткен брифинг барысында ҚР ДСМ Ұлттық ғылыми онкологиялық орталығының эндоскопист-дәрігерлері, онкохирургтары айтып берді. Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтының деректері бойынша 2019 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасында алғаш рет қатерлі ісіктері бар 32 573 адам анықталды, сырқаттанушылық көрсеткіші 100 мың тұрғынға шаққанда 174,8-ді құрады. Онкологиялық патология құрылымында бірінші орында сүт безі обыры - 15,2%, екінші орында өкпе обыры – 11,5%, асқазан обыры - 8,2%, жатыр мойны обыры - 5,5% және тоқ ішек обыры – 5,4%. Бұл ретте сырқаттанушылық үлесі әйелдерге 55,8% немесе 18 190 жағдайға, ерлерге – 44,2% немесе 14 383 жағдайға тиесілі. 2020 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша онкологиялық есепте 186 326 пациент тұр, бұл ел халқының 0,92% - ын құрайды. Онкологиялық көмек көрсетудің тиімділігі алдын алу іс-шараларын ұйымдастыруға байланысты. Қазақстан Республикасында профилактикалық іс-шараларға арналған шығыстар 4% - ды құрайды, ал ЭЫДҰ елдерінде 10% - ға дейін бөлінеді. ДДҰ-ның елдік бағалау нәтижелері бойынша республикада онкологиялық аурулардың даму қаупінің факторлары болып табылатын темекі шегу мен алкогольді тұтынудың жоғары таралуы байқалады. "Колоректальды қатерлі ісік онкологиялық аурулар құрылымында үшінші және онкологиялық өлім бойынша үшінші орын алады. Мәселен, 2020 жылы колоректальды обырмен сырқаттану 3 117 жағдайды құрады, өлім-1504", - деді Ұлттық ғылыми онкологиялық орталықтың интервенциялық радиологиясы бар сараптамалық эндоскопия орталығының меңгерушісі, жоғары санатты эндоскопист дәрігер, медицина ғылымдарының кандидаты, "қазақстандық эндоскопиялық қоғам" ҚБ президенті Қанат Батырбеков. Қазақстанда КРО-мен сырқаттанушылықтың аумақтық ерекшеліктері бар. Үлкен аумаққа байланысты солтүстік, батыс және оңтүстік аймақтар арасында географиялық, экономикалық, мәдени және тұрмыстық айырмашылықтар бар. КРО жоғары базалық аурушаңдық топтарына Солтүстік, Шығыс және Орталық Қазақстан, сондай-ақ Батыс Қазақстан және Алматы қаласы кірді. Орташа аурушаңдық тобына Батыс өңірлер - Ақтөбе, Маңғыстау, Атырау кірді. Қатерлі ісікті ерте анықтау мақсатында елімізде онкологиялық скринингтердің үш түрі іске асырылады: сүт безі обыры, жатыр мойны обыры және колоректальды обыр. Колоректальды скрининг-Қазақстан Республикасында 2011 жылдан бастап жүргізілетін үш популяциялық скринингтің бірі. Қатерлі ісіктің бұл түрі онкологиялық аурулар мен өлім-жітім құрылымында үшінші орын алады. Мәселен, 2020 жылы КРО - мен сырқаттанушылық 3 117 жағдайды, өлім-жітім - 1 504 жағдайды құрады. "Колоректальды обырға скрининг жүргізгеннен кейін өлім-жітімнің 100 мың тұрғынға шаққанда 8,7-ге дейін бірқалыпты, бірақ ұдайы төмендеуі байқалады. КРО скринингінің барлық кезеңдері және скринингтік колоноскопия кезінде полиптерді алып тастау ҚР азаматтары үшін тегін", - деді Қ.Батырбеков. Ұлттық ғылыми онкологиялық орталықтың көпсалалы хирургия орталығының аға ординаторы Алтай Керімқұлов ҚР халқы арасында асқазан обыры 8,2% – ды құрайтыны туралы деректерді келтірді, гендерлік бөлінісі жоқ онкопатология құрылымында үшінші орында, ерлерде – екінші орында, әйелдерде-бесінші орында тұр. Екі жыныстағы онкопатология құрылымында тоқ ішектің қатерлі ісігі 5-ші орында, 5,4% құрайды. Екі жыныстағы қатерлі ісік құрылымындағы тік ішек қатерлі ісігі 5% үлес салмағы бойынша 6-орында тұрақты. Асқазан-ішек жолының қатерлі ісіктерінің ерте сатысында анықталған науқастардың үлес салмағы – 45,3% құрады. Тік ішек обыры кезінде ең көп анықталу – 71,6%, бауыр обыры кезінде ең нашар анықталу - 19,3%. Асқазан-ішек жолының қатерлі ісіктерінің асқынған түрімен ауыратын науқастардың салыстырмалы салмағы – 17,2% - ды құрады. Ұйқы безінің қатерлі ісігі кезінде дамыған нысаны бар науқастардың ең көп саны, ең аз саны – өңеш қатерлі ісігі. Асқазан-ішек жолдарының қатерлі ісіктерін емдеудің негізгі әдістерінің бірі хирургия болып қала береді. Хирургиялық емдеуді оқшау немесе дәрілік және сәулелік терапиямен бірге қолдануға болады. "ҰҒО" ЖШС базасында 2 хирургиялық бөлімше бар, онда ас қорыту жолының онкологиялық аурулары кезінде операциялар жүргізіледі: көп бейінді хирургия орталығы және гепатобилиарлы хирургия және органдарды трансплантациялау орталығы. Көпбейінді хирургия орталығы 40 кереуетте орналасқан. Орталықта өңеш, асқазан, тоқішек және тік ішектің қатерлі ісіктерін хирургиялық емдеу жүргізіледі. Жыл сайын орталықта еліміздің барлық өңірлерінен 1100-1200 пациент ем алады және 1500-ге жуық операция жасалады. Операциялардың барлық түрлері ашық, аз инвазивті және эндоскопиялық жолмен жүргізіледі", - деп атап өтті А.Керімқұлов. Гепатобилиарлы хирургия және органдарды трансплантациялау орталығы 30 төсекте орналасқан. Орталық базасында бауыр, өт жолдары және ұйқы безі обырына операциялық араласулар жасалады. Ашық (дәстүрлі), аз инвазивті, рентген-интервенциялық араласулар қолданылады. Орталықтың бірегейлігі - бұл жерде бауыр қатерлі ісігі (гепатоцеллюлярлық карцинома) кезінде бауыр трансплантациясы жүргізіледі.

Дереккөз – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі